Nhập cung Hán Quách_Thánh_Thông

Sách lập Hoàng hậu

Năm Kiến Vũ thứ 2 (26), Quang Vũ Đế đã chuẩn bị để tấn phong một Hoàng hậu. Âm Lệ Hoa là nguyên phối phu nhân, cũng được Quang Vũ Đế yêu hơn cả, bản thân Quang Vũ Đế đã tán dương bà là "Nhã tính khoan nhân, có đức độ mẫu nghi", rất xứng Hậu vị[4][5], thế nhưng khi đó Âm Quý nhân chưa hạ sinh Hoàng tử, và bà đã khước từ vị trí Hoàng hậu và tán thành Quách Quý nhân[6][7]. Không còn cách nào, Quang Vũ Đế đã lập Quách Thánh Thông làm Hoàng hậu và lập con trai của Quách hậu là Lưu Cương làm Hoàng thái tử.

Cũng trong năm này, Chân Định vương Lưu Dương dường như bất bình trước việc chậm chạp lập Hậu của Quang Vũ Đế, đã quyết định nổi loạn, sau đó bị giết. Ấn lẽ thường, Quách hậu cùng gia tộc họ Quách sẽ bị liên lụy, thế nhưng vào lúc này nhà Đông Hán không ổn định, Quang Vũ Đế cũng không thể tùy tiện đưa ra quyết định tận diệt, do đó vẫn hết sức thiện đãi Quách hậu[8][9].

Quách hoàng hậu hạ sinh 5 con trai là: Hoàng trưởng tử Thái tử Lưu Cương, Hoàng nhị tử Lưu Phụ, Hoàng ngũ tử Lưu Khang, Hoàng thất tử Lưu Diên và Hoàng thập tử Lưu Yên, một con số khá lớn so với các Hoàng hậu nhà Hán. Tuy nhiên, dù sinh nhiều con nhưng năm tháng trôi qua Quang Vũ Đế vẫn mặn nồng với người vợ đầu là Âm Quý nhân và lạnh nhạt với Quách hậu. Khoảng từ năm Kiến Vũ thứ 9 (33), Quách hậu được ghi lại đã hoàn toàn bị thất sủng[10]. Có vị Thượng thư lệnh là Thân Đồ Cương (申屠刚) nhiều lần dâng sớ xin Quang Vũ Đế để Hoàng thái tử Lưu Cương đến Đông Cung tiếp thu trách nhiệm cùng sự dạy bảo, thì liền bị Quang Vũ Đế trách cứ, biếm truất đi chức vị[11].

Năm Kiến Vũ thứ 9 (33), Đặng phu nhân và Âm Hân bị đạo phỉ sát hại. Quang Vũ Đế đã rất thương tiếc họ, và ông đã phong tước hầu cho Âm Tựu và cũng cố phong tước hầu cho Âm Hưng, song Âm Hưng đã khiêm tốn từ chối và còn bảo Âm quý nhân phải luôn khiêm tốn và không tìm kiếm danh vọng cho người thân của bà[12]. Để an ủi Âm Lệ Hoa, Quang Vũ Đế nói Đại tư không hạ chiếu thư rằng:

“

吾微賤之時，娶於陰氏，因將兵征伐，遂各別離。幸得安全，俱脫虎口。以貴人有母儀之美，宜立為后，而固辭弗敢當，列於媵妾。朕嘉其義讓，許封諸弟。未及爵土，而遭患逢禍，母子同命，愍傷於懷。《小雅》曰：「將恐將懼，惟予與汝。將安將樂。汝轉弃予。」風人之戒，可不慎乎？其追爵謚貴人父陸為宣恩哀侯，弟訢為宣義恭侯，以弟就嗣哀侯後。及尸柩在堂，使太中大夫拜授印綬，如在國列侯禮。魂而有靈，嘉其寵榮！

.

Khi ta còn nghèo hèn, cưới được Âm thị, nhân vì phải lệnh điều binh tướng chinh phạt, cùng với nàng ta cách biệt đã lâu. Trải qua bao thăng trầm, cũng đã về bên cạnh ta. Quý nhân có đức độ mẫu nghi, ta từng muốn lập làm Hoàng hậu, nhưng nàng cương quyết chối từ, chịu thiệt thòi ngự ở hàng dắng thiếp. Ta từng hứa với nàng ấy, thiện đãi các em trai, chưa kịp đến lúc thì lại gặp tai họa, mẹ và em trai đều bị giết thảm, bi thương lắm!

Sách 《Tiểu nhã》 nói: 「Tương khủng tương cụ, duy dư dữ nhữ. Tương an tương nhạc. Nhữ chuyển khí dư.」, nay truy tặng cha Quý nhân là Âm Lục làm Tuyên Ân Ai hầu, em trai Âm Hân làm Tuyên Nghĩa Cung hầu, lấy em Âm Tựu thừa tự tước vị Ai hầu. Lệnh đưa thi thể tại linh đường, mệnh Trung đại phu bái thụ Ấn tín và Dây triện, án theo lễ Quốc Liệt hầu. Nếu vong hồn có linh thiêng, hãy nhận lấy vinh sủng to lớn!

”
— Hậu Hán thư - "Quang Liệt Âm hoàng hậu"[13]

Gia quyến của Quý nhân bị giết, tuy chỉ là phi tần, nhưng Hoàng đế viết chiếu thư an ủi cũng xem là hợp tình hợp lý. Tuy nhiên, trong chiếu thư lại trực tiếp nói Âm Lệ Hoa có khí độ Mẫu nghi, việc Quách Thánh Thông được lập được khẳng định là do "Âm thị cố ý nhường lại", điều này không chỉ tâm niệm muốn lập Âm Lệ Hoa của Quang Vũ Đế vẫn mãi còn, mà còn là bạt tai giáng thẳng vào ngôi vị Hoàng hậu của Quách Thánh Thông. Văn học gia Hồng Mại (洪迈) thời Nam Tống ghi lại chuyện này trong "Dung trai tùy bút", đã đánh giá rằng từ khi Hán Quang Vũ Đế hạ đạo sắc chỉ này, Quách hậu đã vĩnh viễn không còn an ổn trên Hậu vị được nữa[14].

Vào năm Kiến Vũ thứ 13 (37), đất Thục được bình định, Quang Vũ Đế đại phong công thần ngoại thích, nhưng trong đó lại không bao gồm ngoại thích họ Quách của Quách hậu, em trai Quách hậu là Quách Huống mãi đến năm Kiến Vũ thứ 14 (38) mới thăng nhậm "Thành môn Giáo úy" (城门校尉). Năm Kiến Vũ thứ 15, ngoại thích họ Âm cùng họ Phàn (thân tộc của mẹ Quang Vũ Đế là Phàn Nhàn Đô) được sắc chỉ ân phong, lại tiếp tục gạt họ Quách ra một bên. Quang Vũ Đế phong con trưởng của Âm Quý nhân là Lưu Dương làm Đông Hải công (东海公), nước Đông Hải gồm 23 huyện, là chư hầu quốc lớn nhất trong số các phiên quốc của chúng hoàng tử[15][16]. Quách hậu bởi vì từ từ thất sủng, dòng dõi họ Quách cũng bị gạt sang một bên một cách trắng trợn, luôn bị xếp dưới ngoại thích họ Âm, bởi vậy khiến Quách hậu cực kỳ bất mãn.

Phế làm Vương thái hậu

Năm Kiến Vũ thứ 17 (41), Quang Vũ Đế Lưu Tú lấy lý do: 「Hoài thế oán đỗi, sổ vi giáo lệnh, bất năng phủ tuần tha tử, huấn trường dị thất; 懷勢怨懟，數違教令，不能撫循他子，訓長異室」, ra chỉ phế truất Quách hậu, đưa Âm Quý nhân lên thay, trở thành Hoàng hậu.

Quách Thánh Thông đã may mắn không phải chịu số phận bị giam cầm trong lãnh cung giống như các Hoàng hậu bị phế truất khác trong lịch sử, Quang Vũ Đế đã phong con trai Lưu Phụ của Quách Thánh Thông làm Trung Sơn vương (中山王), và phong Quách Thánh Thông làm Trung Sơn Vương thái hậu (中山王太后), một tước hiệu đó đã chưa hề có trước đây và về sau sẽ không được sử dụng cho bất kỳ phi tần nào mà Hoàng đế vẫn còn sống. Cùng năm đó, em trai Quách Huống của bà được phong làm Dương An hầu (阳安侯), ân phong thực ấp rất nhiều.

Sau khi Quách hoàng hậu bị phế, gia tộc họ Quách của bà vẫn được trọng dụng. Em trai của Quách Thánh Thông là Dương An hầu Quách Huống được ban tặng nhiều của cải đến mức sự giàu có của Quách Huống xem là mỏ vàng của người dân Lạc Dương. Các anh em trong họ Quách như Quách Cách (郭竟) được phong Tân Thê hầu (新郪侯), làm đến Đông Hải tướng (东海相); em khác Quách Khuông (郭匡) cũng được phong Phát Càn hầu (发干侯), làm đến Thái trung đại phu (太中大夫). Một vị thúc phụ của Quách hậu là Quách Lương (郭梁), sớm mất mà không con, nên lấy một người thông gia trong gia tộc là Trần Mậu (陈茂) thừa tự, cũng đặc cách phong tước Hầu[17].

Không nỡ lòng nào phế truất cả mẹ lẫn con, Quang Vũ Đế ban đầu vẫn để Lưu Cương làm Hoàng thái tử. Tuy nhiên, vị Hoàng thái tử Lưu Cương này nhận thấy địa vị của mình không chắc chắn, vì mẹ ông đã bị phế truất, từ vị trí "Đích trưởng tử" bây giờ trở thành "Thứ trưởng tử", danh không chính ngôn không thuận, nên đã nghe theo thầy học Chất Uẩn (郅恽) khuyên can, nhiều lần thỉnh cầu lên Quang Vũ Đế chủ động được từ bỏ ngôi vị[18][19]. Đến năm Kiến Vũ thứ 19 (43), mùa xuân, Đông Hải vương Lưu Dương bình định Thiền vu Đan Thần (单臣), công lao hiển hách[20]. Tháng 6 năm đó, Quang Vũ Đế chấp thuận và phong cho Đông Hải vương Lưu Dương làm Hoàng thái tử thay thế. Ông cũng đổi tên húy của tân hoàng thái tử thành Trang (莊)[21].